ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1978 – Παρουσιάζεται ο 8μπιτος υπολογιστής Luxor ABC80 με προέλευση Σουηδίας. Ένας άγνωστος στο ευρύ κοινό 8μπιτος υπολογιστής, καθώς ουδέποτε κυκλοφόρησε πέρα από τη σκανδιναβική επικράτεια. Παρόλο που ο ABC80 βασίστηκε σε έτοιμες λύσεις, ξεχωρίζει γιατί είναι ένα από τα πρώτα δείγματα οικιακού υπολογιστή από Ευρωπαίο κατασκευαστή, σχεδόν σύγχρονος της «Αγίας Τριάδας» των πρωτοπόρων Apple II/PET/TRS-80. Το πιο σημαντικό όμως ήταν ότι ο ABC80 που σχεδιάστηκε μόλις σε ένα εξάμηνο, ξεπέρασε σε επιδόσεις και πληρότητα τα αμερικάνικα πρότυπα του και υπήρξε πολλαπλασιαστής της υψηλότατης τεχνολογικής κουλτούρας των Σουηδών.

Η προεργασία

O ABC80 υπήρξε το αποτέλεσμα της συνεργασίας των τριών πιο σημαντικών εταιρειών ηλεκτρονικών στη Σουηδία κι ενός καθηγητή πανεπιστημίου. Η DIAB (Dataindustrier AB) ήταν η μόνη εταιρεία στη Σουηδία με δυνατότητα κατασκευής VLSI κυκλωμάτων (επεξεργαστές κ.α.). Η Luxor, παρά τα οικονομικά της προβλήματα μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’70, παρέμενε ο σημαντικότερος κατασκευαστής ηλεκτρονικών συσκευών και ιδιαίτερα τηλεοράσεων της χώρας. Η μοναδική των τριών με γραμμή μαζικής παραγωγής, στην πόλη Μοτάλα. Η Scandia Metric τέλος, κατασκεύαζε ηλεκτρονικούς υπολογιστές κυρίως για βιομηχανική χρήση από τα τέλη της δεκαετίας του ’60. Ο συνδετικός κρίκος των παραπάνω και ο αρχικός εμπνευστής της ιδέας ήταν ο  Γκούναρ Μάρκεσο. Λέκτορας του τμήματος ημιαγωγών στο Βασιλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας (ΚΤΗ) στη Στοκχόλμη. Το 1977, κατά τη διάρκεια ταξιδιού του στις ΗΠΑ, ήρθε σε επαφή με τους νέους τότε προσωπικούς υπολογιστές Apple II και Tandy TRS-80, οι οποίοι του προκάλεσαν ιδιαίτερο ενθουσιασμό.

Ο Μάρκεσο γνώριζε τόσο τον ιδρυτή και πρόεδρο της DIAB, Λαρς Κάρλσον, όσο και τον ιδιοκτήτη της Scandia Metric, Καρλ-Γιόχαν Μπόρχεσον. Στα τέλη του ’77, πείθει τον Κάρλσον να ασχοληθεί με το σχεδιασμό ενός προσωπικού υπολογιστή. Στον τομέα αυτό, η DIAB έχει μικρή εμπειρία με την κατασκευή της πλακέτας Data Board 4680, για ερευνητικούς σκοπούς, από το 1975. Ο Κάρλσον μοιράζεται τον ενθουσιασμό του Μάρκεσο και οργανώνει πολύ γρήγορα την πρώτη συνάντηση, το Γενάρη του 1978, μεταξύ εκείνου, του Μπόρχεσον (Scandia Metric) και στελεχών της μοναδικής εταιρείας που θα μπορούσε να κατασκευάσει μαζικά έναν προσωπικό υπολογιστή. Τη Luxor. H εταιρεία αντιμετωπίζει εκείνη την εποχή σημαντικές δυσκολίες στην έντονα ανταγωνιστική αγορά των ηλεκτρονικών συσκευών μαζικής κατανάλωσης και αναζητά νέες «παρθένες» αγορές, όπου θα μπορούσε να επεκταθεί. Είχε γονατίσει οικονομικά, λόγω μίας φωτιάς που κατέστρεψε σχεδόν όλη την παραγωγή της, το 1976.

Ο πρόεδρος της Luxor, Αλφ Μπγιόρκλουντ, πείθεται πολύ εύκολα από τους Κάρλσον και Μπόρχεσον και δίνει το «πράσινο φως» για τη συμμετοχή της εταιρείας του. Το επιχείρημα του Κάρλσον προς τη Luxor ήταν απλό και πρακτικό:

«Πρέπει να κατασκευάσετε προσωπικό υπολογιστή. Δεν χρειάζεται να δαπανήσετε τίποτε για την εξέλιξή του, αφού την αναλαμβάνουμε εμείς. Μη σας απασχολούν ούτε και οι πωλήσεις. Αυτές θα τις αναλάβει η Scandia Metric»

Συνεπώς, ο στόχος των τριών εταιρειών είναι κοινός και δεν χρειάζεται να δαπανηθεί χρόνος για άλλες συζητήσεις. Το σχέδιο καταστρώνεται στη δεύτερη κοινή συνάντηση, το Φεβρουάριο του 1978. Εκεί μοιράζεται το πρότζεκτ μεταξύ των τριών: H DIAB αναλαμβάνει το σχεδιασμό των ηλεκτρονικών, της πλακέτας και του λογισμικού. Η Luxorτου τελικού προϊόντος, μαζί με τα βασικά περιφερειακά του (οθόνη, κασετόφωνο). Είναι άλλωστε η μόνη εταιρεία με δυνατότητα μαζικής παραγωγής. Η Scandia Metric τέλος έχει δεσμευτεί ότι θα αγοράσει περί τα 5.000 κομμάτια τα οποία θα διαθέσει στα σχολεία της Σουηδίας. Ο συντονισμός του σχεδίου θα γίνει από την Luxor, η οποία θα οργανώσει τέσσερα τμήματα ειδικά για τον υπολογιστή αυτό: σχεδιασμού, υποστήριξης, μάρκετινγκ και πωλήσεων. Λίγους μήνες αργότερα τα τμήματα αυτά θα αυτονομηθούν σε μορφή θυγατρικής εταιρείας, με τίτλο Luxor computers AB.

Η κατασκευή

Το Μάρτιο του 1978 καθορίζονται και οι βασικές προδιαγραφές του συστήματος. Πρακτικοί άνθρωποι οι Σουηδοί, δεν χρειάζεται να επανεφεύρουν τον τροχό. Όλα τα κυκλώματα προέρχονται από το εμπόριο και το hardware θα αποτελείται από τις πλέον δοκιμασμένες και ταυτόχρονα φθηνές λύσεις της εποχής. Ως επεξεργαστής επιλέγεται ο Zilog Z80. Συνδυάζεται με το αντίστοιχο κύκλωμα παράλληλης εισόδου/εξόδου Z80 PIO (Parallel Input/Output). Αξίζει να αναφερθεί ότι το 80 στον τίτλο του υπολογιστή της Luxor δεν πηγάζει αποκλειστικά από την CPU του. Το όνομα ABC80 προέρχεται από την έκφραση Advanced BASIC Computer ’80, δηλαδή ένας προηγμένος υπολογιστής βασισμένος στη BASIC για τη δεκαετία του ’80. Προφανώς πρόκειται για παιχνίδι του μάρκετινγκ, καθώς και η επιλογή των λέξεων έγινε έτσι ώστε τα αρχικά τους γράμματα να είναι τα τρία πρώτα του λατινικού αλφάβητου αντίστοιχα. Τα υπόλοιπα ολοκληρωμένα κυκλώματα, η RAM και οι ROM/PROM, προέρχονται κατά κύριο λόγο από την Texas Instruments και δευτερευόντως από Motorola και Intel. Οι επιλογές γίνονται με βάση το κόστος και τη μέγιστη δυνατή ολοκλήρωση. Όλα τα τσιπάκια έχουν ήδη δοκιμαστεί και χρησιμοποιούνται ευρέως σε συσκευές Arcade.

Τα κύρια σημεία των προδιαγραφών του hardware, ήταν:

• 8μπιτος επεξεργαστής Z80, κατασκευής Sharp (μοντέλο LH0080).
• 4 ΚΒ μνήμης RAM (που γρήγορα έγιναν 16 ΚΒ ώστε να υπάρχει υπερεπαρκής διαθέσιμος χώρος για προγραμματισμό). Τσιπάκια δυναμικής RAM (DRAM) των 2 ΚΒ, Motorola 4116.
• Προγραμματιζόμενες ROM (EPROM) τύπου 2532, των 4 ΚΒ, από την Texas Instruments.
• Ασπρόμαυρη οθόνη, από μετρατοπή τηλεόρασης της Luxor.
• Πληκτρολόγιο της αμερικάνικης Keytronic.
• Κασέτα, ως βασικό μέσο αποθήκευσης.

Πολύ σύντομα προστέθηκαν κι άλλα στοιχεία στις προδιαγραφές τού υπό κατασκευή υπολογιστή. Όπως σειριακή θύρα RS232 με ελεγκτή της Intel. Σημαντικότερο αυτών, το τσιπάκι ήχου. Ένα πρώιμο αναλογικοψηφιακό μονοκάναλο κύκλωμα της TI. Το ευρύτατα χρησιμοποιημένο σε Arcades, SN76477.  Η εφαρμογή του όμως στον ABC80 υπήρξε προβληματική. Μπορεί ο σουηδικός υπολογιστής να ξεχώριζε από τον ανταγωνισμό του, ο οποίος εκείνη την εποχή ή ήταν σιωπηλός, ή αρκούνταν σε ένα απλό beeper, ωστόσο η πλακέτα δεν αξιοποιούσε τις δυνατότητες του ολοκληρωμένου της TI. Ο ήχος που απέδιδε αποτελούνταν από σύνθεση έτοιμων εφέ με καθορισμό της έντασης, του τόνου και της διάρκειας, μέσω αναλογικού κυκλώματος στην έξοδο. Αντί αυτού, στον ABC80 το τσιπάκι ήταν συνδεδεμένο σε μία 8μπιτη ψηφιακή έξοδο, χωρίς δυνατότητα ελέγχου των παραμέτρων του. Έτσι, αρκούνταν στην απλή αναπαραγωγή των 96 έτοιμων εφέ.

Αν και ο ABC80 διέθετε -έστω και υποτυπωδώς- ανώτερες ηχητικές δυνατότητες σε σχέση με τον ανταγωνισμό του, στα γραφικά ήταν απλά εφάμιλλός του. Με μόλις 1 ΚΒ μνήμη video RAM και χωρίς ξεχωριστό κύκλωμα για bitmap γραφικά, ο υπολογιστής μπορούσε να αποδώσει μονόχρωμο κείμενο 40×25 συνδυασμένο με χονδροειδή γραφικά ανάλυσης 78×72 dots. Ούτε λόγος βέβαια για sprites. Από την άλλη, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το 1978 μόνο ο Apple II διέθετε έγχρωμα γραφικά, ενώ οι σαφώς ανώτεροι Atari 400/800 και Commodore VIC-20 θα κάνουν την εμφάνισή τους ένα και τρία χρόνια πιο μετά, αντίστοιχα.

Τέλος, ένα αξιοπρόσεκτο χαρακτηριστικό του ABC80 είναι η ύπαρξη προγραμματιζόμενων ROM (PROM), που έδιναν τη δυνατότητα εκ των υστέρων τοποθέτησης εφαρμογώνεγγεγραμμένων στο τσιπ, στα πρότυπα του BBC Micro. Γενικότερα, στο σουηδικό υπολογιστή είχε επιτευχθεί μοναδικό για τα δεδομένα της εποχής επίπεδο ολοκλήρωσης, με τα συμβατικά κυκλώματα TTL (Transistor-Transistor Logic) να είναι σημαντικά λιγότερα από ό,τι στον ανταγωνισμό.

Είναι φανερό ότι η σύνθεση του ABC80, όσο όμως και η φιλοσοφία «όλα σε ένα», είναι έντονα επηρεασμένες από τον TRS-80. Ο σουηδικός όμως υπολογιστής είναι ισχυρότερος και πολύ ποιοτικότερος σε σχέση με εκείνον της Tandy.

Σε λιγότερο από τρεις μήνες από την διατύπωση της αρχικής προδιαγραφής έχει ολοκληρωθεί ο πρωτότυπος ABC80. Χρόνος ρεκόρ, από όποια πλευρά κι αν το δει κανείς. Μπορεί η σύνθεση να βασιζόταν σε έτοιμες λύσεις. Μπορεί να μην είχε ολοκληρωθεί καμία εφαρμογή, πέρα από το κυρίως μηχάνημα και το διερμηνέα της BASIC. Ωστόσο, στα τέλη Μαΐου του 1978, οι άνθρωποι της Luxor έχουν ήδη στα χέρια τους έναν λειτουργικό και χωρίς προβλήματα υπολογιστή. Η οργάνωση και ο συντονισμός έγιναν με άψογο τρόπο, τη στιγμή που και τα τρία μέλη της συμμαχίας είχαν τον ίδιο έντονο κίνητρο και ζήλο για τον «πρώτο σουηδικό προσωπικό υπολογιστή».

LUXOR ABC80

Επεξεργαστής: 8 bit Zilog Z80A στα 3 MHz Μνήμη RAM/VRAM/ROM: 16 KB (επεκτάσιμη στα 32 KB) / 1 KB / 16 KB Γραφικά: κείμενο 40×25/78×72 dots (Teletext), μονόχρωμα Ήχος: TI SN76477, 1 κανάλι (96 έτοιμοι ήχοι) Οθόνη: Μονόχρωμη CRT, 12» (μετατροπή από τηλεόραση) Πληκτρολόγιο: μηχανικό QWERTY, 55 πλήκτρων Media: Κασέτα Θύρες: Video, RS232, Κασετόφωνο, Expansion (bus) OS/Εφαρμογές: Luxor BASIC Διαστάσεις: 43,5×51,5×11,5 εκατοστά

LUXOR ABC80 LUXOR ABC80 LUXOR ABC80

LUXOR ABC80